Coğrafya Nedir?
Coğrafya Nedir ?
1. Fiziki Coğrafya: Yeryüzünde meydana gelen doğal olayların oluşum nedenlerini, süreçlerini ve insanla olan karşılıklı ilişkilerini inceler.
Alt Dalları:
Jeomorfoloji (Yer şekilleri bilimi): Taş küreyi meydana getiren yer kabuğu ve yer şekillerinin oluşmasında etkili olan iç ve dış kuvvetler.
Hidrografya (Su bilimi): Su küreyi meydana getiren okyanus, deniz, göl, akarsu ve yer altı sularının dolaşımını ve dağılışını inceler.
Klimatoloji (İklim bilimi): Geniş sahalarda uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortama durumlarını inceleyen bilim dalıdır. Elde ettiği verilerle iklim tiplerini ve dağılışını ortaya çıkarır.
Biyocoğrafya (Canlı bilimi): Canlılar küresini oluşturan insan, hayvan ve bitkilerin yer yüzündeki dağılışı ve bu dağılışa etki eden faktörleri inceler.
2. Beşeri Coğrafya: İnsanların yeryüzüne dağılışını, yaşama biçimlerini ve çeşitli ekonomik faaliyetlerini inceler.
Alt Dalları:
Jeomorfoloji (Yer şekilleri bilimi): Taş küreyi meydana getiren yer kabuğu ve yer şekillerinin oluşmasında etkili olan iç ve dış kuvvetler.
Hidrografya (Su bilimi): Su küreyi meydana getiren okyanus, deniz, göl, akarsu ve yer altı sularının dolaşımını ve dağılışını inceler.
Klimatoloji (İklim bilimi): Geniş sahalarda uzun yıllar devam eden atmosfer olaylarının ortama durumlarını inceleyen bilim dalıdır. Elde ettiği verilerle iklim tiplerini ve dağılışını ortaya çıkarır.
Biyocoğrafya (Canlı bilimi): Canlılar küresini oluşturan insan, hayvan ve bitkilerin yer yüzündeki dağılışı ve bu dağılışa etki eden faktörleri inceler.
2. Beşeri Coğrafya: İnsanların yeryüzüne dağılışını, yaşama biçimlerini ve çeşitli ekonomik faaliyetlerini inceler.
Coğrafya bilimi doğal çevreyi ve insan faaliyetleri arasındaki ilişkiyi incelerken bazı metotlardan yararlanır. Bu metotlar dağılış, karşılıklı ilgi ve nedensellik ilkeleridir.
- Dağılış: Coğrafya olayların yayılış sahalarını inceler. Haritalar dağılış ilkesinin bir eseridir.
- Karşılıklı İlgi: Coğrafyada olaylar incelenirken aralarındaki bağlantılara bakılır.
- Nedensellik: Tüm bilimlerde olduğu gibi coğrafya da olayların neden ve sonuçları üzerinde durur.
- Atmosferde meydana gelen hava olayları (yağış, rüzgar, sıcaklık değişmeleri, nemlilik).
- Akarsular, göller ve denizlerin özellikleri,
- Ağaç, çalı ve ot topluluklarının özellikleri,
- Çeşitli yeryüzü şekillerinin özellikleri,
- Toprakların özellikleri,
- Deprem, sel, çığ, heyelan, don, dolu, fırtına gibi doğal afetler.
- İnsanların topluluk olarak sahip oldukları ve yaşayabilmek için yaptıkları ekonomik etkinlikler.
- Nüfusun çeşitli özellikleri (artışı, eksilmesi, göçler ile nüfusun ekonomik ve sosyal özellikleri).
- İnsanların yaşadığı yerleşim birimleri ve bunların özellikleri.
- Tarım, ticaret, sanayi, turizm faaliyetleri.
- Akarsular, göller ve denizlerin özellikleri,
- Ağaç, çalı ve ot topluluklarının özellikleri,
- Çeşitli yeryüzü şekillerinin özellikleri,
- Toprakların özellikleri,
- Deprem, sel, çığ, heyelan, don, dolu, fırtına gibi doğal afetler.
- İnsanların topluluk olarak sahip oldukları ve yaşayabilmek için yaptıkları ekonomik etkinlikler.
- Nüfusun çeşitli özellikleri (artışı, eksilmesi, göçler ile nüfusun ekonomik ve sosyal özellikleri).
- İnsanların yaşadığı yerleşim birimleri ve bunların özellikleri.
- Tarım, ticaret, sanayi, turizm faaliyetleri.
Her bilimin kendine özgü ya da en çok kullandığı prensipleri vardır. Coğrafya biliminin 3 prensibi vardır. Bunlar sırasıyla:
Dağılış: Coğrafya araştırmalarına neden olan konuların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş biçimleri, dağılış olarak ifade edilir.
Coğrafyada bir konunun veya olayın dağılışı belirtilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yayılış biçimlerinin ayrı ayrı ifade edilmesidir.
Yatay Dağılış: Harita üzerinde gösterilmesi. Örneğin Tarım Alanlarının Türkiye'deki Dağılışı haritasından tarım alanlarının nerede bulunduğu, yüzölçümlerinin ne kadar olduğu hakkında bilgiler anlaşılabilir.
Dikey Dağılış: Harita üzerinde eşyükselti eğrilerini kullanarak dikey dağılış gösterilebilir. Türkiye Fiziki haritasından ülkemizdeki bir yerin yüksekliği saptanabilir.
Zamanda Dağılış: Belirli zaman aralığında elde edilmiş veriler bir grafik üzerinde gösterilir. Örneğin 1950 ' 2010 Yılları Gölyazı Nüfus Sayım Grafiği.
İlgi ve Bağlılık, Coğrafyanın konusu olan her olay ve olgu, başka bir olay ve olgu ile ilgilidir.
Örneğin muz meyvesi en hafif don olayından bile etkilenir. Bundan dolayı muz meyvesi ılık geçen Akdeniz ikliminde yetişir. Yani muz ekim alanları ile ılıman geçen iklimler arasında bir ilgi vardır.
Nedensellik, Her bilimde olduğu gibi coğrafyada da "neden" sorusu sık sık sorulur. Çünkü hayatta her şeyin bir nedeni vardır.
Turunçgillerin Doğu Anadolu'da yetişmemesinin nedeni, bu meyvelerin bünyesinde bol su barındırması ve bu suyun kış soğuklarında donmasıdır.
Dağılış: Coğrafya araştırmalarına neden olan konuların belirli bir alandaki yayılışı ve bulunuş biçimleri, dağılış olarak ifade edilir.
Coğrafyada bir konunun veya olayın dağılışı belirtilirken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta yayılış biçimlerinin ayrı ayrı ifade edilmesidir.
Yatay Dağılış: Harita üzerinde gösterilmesi. Örneğin Tarım Alanlarının Türkiye'deki Dağılışı haritasından tarım alanlarının nerede bulunduğu, yüzölçümlerinin ne kadar olduğu hakkında bilgiler anlaşılabilir.
Dikey Dağılış: Harita üzerinde eşyükselti eğrilerini kullanarak dikey dağılış gösterilebilir. Türkiye Fiziki haritasından ülkemizdeki bir yerin yüksekliği saptanabilir.
Zamanda Dağılış: Belirli zaman aralığında elde edilmiş veriler bir grafik üzerinde gösterilir. Örneğin 1950 ' 2010 Yılları Gölyazı Nüfus Sayım Grafiği.
İlgi ve Bağlılık, Coğrafyanın konusu olan her olay ve olgu, başka bir olay ve olgu ile ilgilidir.
Örneğin muz meyvesi en hafif don olayından bile etkilenir. Bundan dolayı muz meyvesi ılık geçen Akdeniz ikliminde yetişir. Yani muz ekim alanları ile ılıman geçen iklimler arasında bir ilgi vardır.
Nedensellik, Her bilimde olduğu gibi coğrafyada da "neden" sorusu sık sık sorulur. Çünkü hayatta her şeyin bir nedeni vardır.
Turunçgillerin Doğu Anadolu'da yetişmemesinin nedeni, bu meyvelerin bünyesinde bol su barındırması ve bu suyun kış soğuklarında donmasıdır.
İnsanın içinde yaşadığı çevrenin doğal özelliklerini, insan ' doğal çevre etkileşimini ve bu etkileşim sonucu insanın ortaya koyduğu beşeri ve ekonomik etkinlikleri kendi prensipleri çerçevesinde inceleyerek sonuçlarını açıklayan bilimdir.
İnsanlar yaşayabilmek ve yaşam düzeylerini yükseltebilmek için çeşitli bilgilere ihtiyaç duyarlar. Bunlardan birisi de coğrafi bilgilerdir.
Coğrafya derslerinde öğrendiğimiz bilgiler, bizlerin hayatını çeşitli yönlerden ilgilendirir ve bizlere çeşitli konularda yardımcı olur.
Bunlardan başlıcaları:
- Yer ve yön bulmada yarar sağlar.
- Haritalardan yararlanmamızı sağlar.
- Yurt sevgisi kazandırır, vatandaşlık bağlarının güçlenmesini sağlar.
- Ülkemizi diğer ülkelerle karşılaştırmamızı sağlar.
- Kalkınma planları hazırlanmasında yardımcı olur.
- Çevre bilinci kazandırır.
- Savaş sırasında bilgilerden ve haritalardan faydalanılır.
Coğrafya derslerinde öğrendiğimiz bilgiler, bizlerin hayatını çeşitli yönlerden ilgilendirir ve bizlere çeşitli konularda yardımcı olur.
Bunlardan başlıcaları:
- Yer ve yön bulmada yarar sağlar.
- Haritalardan yararlanmamızı sağlar.
- Yurt sevgisi kazandırır, vatandaşlık bağlarının güçlenmesini sağlar.
- Ülkemizi diğer ülkelerle karşılaştırmamızı sağlar.
- Kalkınma planları hazırlanmasında yardımcı olur.
- Çevre bilinci kazandırır.
- Savaş sırasında bilgilerden ve haritalardan faydalanılır.